Data publikacji: Poniedziałek, 13.01.2020

Stwardnienie rozsiane – pierwsze objawy

Pierwsze objawy stwardnienia rozsianego, mogą niekiedy nie być kojarzone z chorobą układu nerwowego. Jednak należy być czujnym, gdyż wcześniejsze wykrycie i wprowadzenie leczenia oraz działań profilaktycznych, może mieć ogromny wpływ na rozwój choroby. Dowiedz się, jakie mogą być pierwsze objawy stwardnienia rozsianego.

Czym jest stwardnienie rozsiane?

Stwardnienie rozsiane (SM) to demielinizacyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego o charakterze przewlekłym i postępującym. Polega ona na zanikaniu osłonek mielinowych otaczających włókna nerwowe, znajdujące się w rdzeniu kręgowym oraz mózgu. W późniejszym etapie dochodzi do uszkodzenia komórek nerwowych. To właśnie te procesy – demielinizacja i zniszczenie komórek nerwowych - są odpowiedzialne za wystąpienie objawów choroby. Ogniska demielinizacji są rozsiane w wielu miejscach układu nerwowego. Najczęściej w początkowym stadium choroby są zlokalizowane w okolicy komór mózgu. Od lokalizacji zmian chorobowych w układzie nerwowym zależy to, jakie objawy pojawiają się u osoby cierpiącej na to schorzenie.

Jaka jest przyczyna stwardnienia rozsianego i kto na nie choruje?

Przyczyna zaniku osłonek mielinowych w stwardnieniu rozsianym nie jest do końca poznana. Następuje ona w wyniku stanu zapalnego, którego podłożem jest proces autoimmunologiczny. Oznacza to, że własny układ odpornościowy atakuje i niszczy osłonki nerwowe. Ryzyko zachorowania jest większe u osób predysponowanych genetycznie. SM występuje u obu płci z przewagą u kobiet (około 2 razy częściej niż u mężczyzn). Najczęściej pierwsze objawy występują u ludzi młodych między 20. a 40. rokiem życia, mogą się jednak ujawnić w każdym wieku. Częściej chorują osoby rasy białej.

Stwardnienie rozsiane – przebieg choroby

Przebieg SM może się różnić w poszczególnych postaciach choroby. Wyróżnia się kilka postaci:

postać rzutowo-remisyjna,
postać wtórnie postępująca,
postać rzutowo-postępująca,
postać pierwotnie postępująca.

Najczęściej w początkowej fazie choroby, bo nawet w 80% przypadków, do czynienia mamy z postacią rzutowo-remisyjną. Polega ona na występowaniu rzutów choroby, czyli pojawienia się nowych objawów neurologicznych lub pogorszenia się tych obecnych już wcześniej. Rzuty choroby pojawiają się typowo podczas sytuacji takich jak choroba infekcyjna, ciąża, nadmierny wysiłek fizyczny, stresy. Następnie dochodzi do całkowitego ustąpienia objawów lub poprawienia się stanu chorego, czyli przejścia do fazy remisji. Do przejścia choroby w fazę wtórnie postępującą dochodzi u wielu pacjentów z biegiem czasu. Polega ona na ciągłym pogarszaniu stanu osoby chorej, co nieuchronnie prowadzi do inwalidztwa.

Stwardnienie rozsiane - pierwsze objawy ze strony narządu wzroku

Skrycie przebiegające stopniowe uszkadzanie osłonek mielinowych na początku choroby, może nie dawać żadnych symptomów. Jednak w miarę upływu czasu występują pierwsze objawy stwardnienia rozsianego. Typowo jest to pojedynczy przejaw demielinizacji, nazywany zespołem klinicznie izolowanym. Do takich manifestacji SM ze strony oka i nerwu wzrokowego należą:

pozagałkowa zapalenie nerwu wzrokowego – jest to jeden z najbardziej typowych objawów początkowych stwardnienia rozsianego. Nawet 75% chorych na SM przechodzi w swoim życiu pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, a u 36% chorych jest to pierwszy objaw choroby. Charakteryzuje się nagłym zaburzeniem ostrości widzenia, niekiedy całkowitą utratą widzenia, problemem z rozpoznawaniem kolorów, obecnością tzw. mroczka środkowego (czyli usytuowanego centralnie ubytku pola widzenia), a także bólem gałki ocznej podczas ruchów. Zazwyczaj jest to objaw przemijający,
podwójne widzenie,
zaburzenia ruchów gałki ocznej – mogą przyjmować postać oczopląsu lub zbaczania gałki ocznej w kierunku nosa lub w kierunku skroni.

Pierwsze objawy stwardnienia rozsianego – ruch i czucie

Do typowych początkowych objawów stwardnienia rozsianego należą także zaburzenia czucia i niedowłady spowodowane upośledzeniem przewodzenia impulsów nerwowych. Do symptomów mogących wskazywać na SM zaliczamy:

niedowłady kończyn – mogą przyjmować postać porażenia kończyn dolnych, wszystkich czterech kończyn, a niekiedy występuje niedowład kończyny górnej i dolnej po jednej stronie ciała. Towarzyszy im wzmożone napięcie mięśni,
zaburzenia czucia – jest to niedoczulica, czyli osłabione odczuwanie różnych bodźców (np. dotyku), parestezje, czyli różne odczucia niewywołane konkretnymi bodźcami (np. mrowienie, drętwienie). Może występować na twarzy, kończynach lub tułowiu,
objaw Lhermitte'a – jest to objaw występujący podczas zgięcia głowy ku przodowi, dochodzi wtedy do odczucia bólu, określanego jako prąd przechodzący wzdłuż kręgosłupa,
zaburzenia koordynacji ruchowej,
zaburzenia równowagi,
osłabienie nóg po chodzeniu.

Inne początkowe objawy stwardnienia rozsianego

Do pozostałych objawów, które mogą zasugerować SM i powinny skłonić osobę, która ich doświadcza do zgłoszenia się do lekarza rodzinnego należą:

problemy z oddawaniem moczu – może to być zarówno nietrzymanie moczu wynikające z nagłej potrzeby oddania moczu, a także niepełne opróżnianie pęcherza moczowego,
przewlekłe zaparcia,
zaburzenia funkcji seksualnych,
nietrzymanie stolca.

Osoba, która zauważa u siebie te niepokojące objawy, powinna szukać pomocy u lekarza rodzinnego, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu chorobowego i zbadaniu pacjenta, podejmie decyzję o ewentualnej dalszej diagnostyce lub konieczności wizyty u lekarza neurologa. Umożliwi to szybsze wdrożenie leczenia i rehabilitacji, które mogą opóźnić postęp choroby.

Przeczytaj także: