Data modyfikacji:
Choroba Addisona – objawy problemów z nadnerczem
Choroba Addisona to zespół objawów wynikających z niedoboru hormonów produkowanych przez korę nadnerczy. Dowiedz się, jakie są symptomy tego schorzenia i jak wygląda postępowanie w przypadku zdiagnozowania choroby.
Rola nadnerczy w organizmie człowieka
Nadnercza to narządy gruczołowe położone na górnych biegunach nerek. Są zbudowane z dwóch części: kory oraz rdzenia. Każda z nich wytwarza inne związki. Rdzeń produkuje aminy katecholowe, takie jak adrenalina czy noradrenalina. Natomiast kora nadnerczy jest miejscem syntezy hormonów:
- glikokortykosteroidów – odpowiedzialnych za przystosowanie organizmu do sytuacji stresowych, m.in. przez wzrost stężenia glukozy we krwi,
- mineralokortykosteroidów – utrzymujących równowagę stężeń elektrolitów, takich jak sód i potas, oraz odpowiednią objętość płynów i ciśnienie tętnicze,
- androgenów nadnerczowych – czyli hormonów płciowych.
Wydzielanie hormonów kory nadnerczy jest regulowane przez przysadkę, w której produkowany jest hormon pobudzający nadnercza. Jest nim ACTH, czyli hormon adrenokortykotropowy. W przypadku choroby Addisona, czyli pierwotnej niedoczynności nadnerczy, nie dochodzi do uszkodzenia przysadki, która może nadal wytwarzać ACTH. Jednak uszkodzone nadnercza nie są w stanie zareagować na ten sygnał.
Choroba Addisona – na czym polega i jakie są przyczyny?
Chorobą Addisona nazywana jest pierwotna niedoczynność kory nadnerczy, jej dawna nazwa to cisawica. W wyniku choroby dochodzi do niedoborów hormonów wytwarzanych w korze nadnerczy, co skutkuje wystąpieniem zespołu charakterystycznych objawów. Zachorowania na cisawice są częstsze wśród kobiet. Typowo chorują osoby w wieku około 30-40 lat. Czynniki uszkadzające mogą być różne, wszystkie prowadzą natomiast do zahamowania wytwarzania hormonów. Do przyczyn choroby Addisona zaliczane są:
- Autoimmunizacja – jest to najczęstsza przyczyna, wywołuje nawet do 90% wszystkich przypadków zespołu Addisona. Układ immunologiczny osoby chorej atakuje jej nadnercza. Często współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak np. autoimmunologiczne choroby tarczycy.
- Zakażenia – może to być gruźlicze, grzybicze lub wirusowe uszkodzenie gruczołów.
- Choroba nowotworowa – objawy występują w przypadku obecności przerzutów nowotworowych do nadnerczy lub pierwotnie występujących w gruczołach nowotworów.
- Uszkodzenie nadnerczy na tle chorób z zaburzeniami metabolicznymi – mogą to być np. skrobiawica czy hemochromatoza.
- Wrodzone zaburzenia – przyczyną choroby może się stać także wrodzony przerost nadnerczy.
- Skutki działania niektórych leków – również leki mogą być przyczyną wystąpienia choroby. Dlatego podczas wywiadu lekarskiego koniecznie należy poinformować o przyjmowanych lekach.
- Operacyjne usunięcie obu nadnerczy – adrenalektomia, czyli usunięcie nadnercza, może niestety skutkować wystąpieniem choroby.
- Pokrwotoczne uszkodzenie nadnerczy – może się pojawić wskutek zabiegów operacyjnych lub po urazach.
Choroba Addisona – objawy
Objawy choroby Addisona są wynikiem niedoboru substancji syntezowanych w korze nadnerczy, przede wszystkim kortyzolu. Nie zawsze jednak występują wszystkie typowe objawy, niekiedy dana osoba jest dotknięta też inną chorobą, co może zacierać obraz kliniczny zespołu Addisona – wtedy rozpoznanie jest trudniejsze. Do charakterystycznych symptomów w przebiegu cisawicy zaliczane są:
- osłabienie,
- omdlenia i zasłabnięcia,
- brak apetytu i spadek masy ciała,
- nudności i wymioty,
- potrzeba spożywania słonego jedzenia,
- bóle mięśni i stawów,
- niskie ciśnienie,
- zasłabnięcia podczas szybkiej zmiany pozycji z leżenia do stania, czyli tzw. hipotensja ortostatyczna,
- ciemnienie skóry, ciemne przebarwienia na łokciach i zgięciach na dłoniach oraz grzbietach dłoni, a także na brodawkach sutkowych, niekiedy ciemne plamy pojawiają się również na śluzówkach jamy ustnej. Skóra staje się śniada pod wpływem melanotropiny, hormonu powstającego z tego samego prekursora co ACTH. Jest produkowany w nadmiarze z powodu braku odpowiedzi ze strony nadnerczy i powoduje zwiększone wytwarzanie barwnika w skórze.
Diagnozowanie i leczenie cisawicy
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów koniecznie udaj się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Po zebraniu wywiadu i wykonaniu badania zdecyduje on o dalszym postępowaniu. Być może zleci ci dalsze badania i konsultację u lekarza endokrynologa. Do badań przydatnych w diagnozowaniu problemów z nadnerczami należą:
- mofrologia krwi,
- stężenia elektrolitów,
- stężenie glukozy we krwi,
- badania hormonalne: stężenie kortyzolu, ACTH, test stymulacji kortykotropiną,
- badania immunologiczne – mają na celu wykrycie obecności charakterystycznych przeciwciał,
- EKG,
- badania obrazowe, takie jak USG czy TK jamy brzusznej.
Nie zawsze wszystkie te badania są konieczne i o ich wykonaniu powinien zdecydować twój lekarz.
Leczenie choroby Addisona polega przede wszystkim na substytucji hormonów, które nie mogą zostać wytworzone przez uszkodzone gruczoły. Chora osoba przez całe życie musi przyjmować glikokortykosteroidy, mineralokortykosteroidy i niekiedy też androgeny nadnerczowe oraz pozostawać pod kontrolą lekarza endokrynologa. Nie powinno się też ograniczać soli w diecie, gdyż dostarcza ona odpowiednich ilości sodu.
Należy też pamiętać o zwiększonym ryzyku występowania innych chorób autoimmunologicznych, także w późniejszym okresie życia.
Przełom nadnerczowy – co to takiego?
Objawy opisane powyżej są wynikiem przewlekłego niedoboru kortyzolu i innych hormonów kory nadnerczy. Jednak w przypadku nagłego spadku stężenia kortyzolu do czynienia mamy z ciężkim, zagrażającym nawet życiu stanem, czyli przełomem nadnerczowym. Może wystąpić zarówno u osoby chorującej przewlekle na niedoczynność kory nadnerczy, jak i uprzednio zdrowej. Najczęściej chorzy z rozpoznaną cisawicą rozwijają przełom nadnerczowy w wyniku niewystarczającej dawki glikokortykosteroidów.
Natomiast u osoby, która nie miała wcześniej problemów zdrowotnych, może być znakiem nierozpoznanej do tej pory choroby Addisona lub też nagłego uszkodzenia nadnerczy w wyniku urazu lub wylewu krwi do gruczołów np. w czasie sepsy czy też rzucawki u ciężarnych. Do objawów przełomu nadnerczowego należą:
Natomiast u osoby, która nie miała wcześniej problemów zdrowotnych, może być znakiem nierozpoznanej do tej pory choroby Addisona lub też nagłego uszkodzenia nadnerczy w wyniku urazu lub wylewu krwi do gruczołów np. w czasie sepsy czy też rzucawki u ciężarnych. Do objawów przełomu nadnerczowego należą:
- znaczące osłabienie,
- zaburzenia świadomości,
- biegunka i wymioty,
- spadek ciśnienia,
- wzrost częstości akcji serca,
- wstrząs.
W takim wypadku należy jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej. Wystąpienie przełomu nadnerczowego zwiastować może utrata łaknienia i nudności, narastające osłabienie i coraz niższe ciśnienie tętnicze.
Autorka: Zuzanna Pawlak
Przeczytaj również
Grejpfrut, a leki. Lista leków, które mogą zaszkodzić w połączeniu z owocem
2022-12-28
Materac zdrowotny dla osób z problemami kręgosłupa. Jaki wybrać?
2021-09-01
Żeń-szeń. Właściwości i przeciwwskazania
2019-09-09
Cholesterol - jak obniżyć? Domowe sposoby i dieta
2019-09-03
Pestki z dyni - dlaczego warto je jeść? Wartości odżywcze pestek z dyni
2019-08-27
Ranking wybielających past do zębów
2019-08-26
Jak radzić sobie ze stresem? Poznaj 5 sposobów na stres
2019-08-19