Data publikacji: Czwartek, 02.09.2021

Co jeść przy anemii?

Większość osób odżywia się intuicyjnie, nie licząc spożywanych kalorii ani składników odżywczych. Taki sposób żywienia ma swoje zalety: jest naturalny i nie wymaga wysiłku. Zawsze należy jednak pamiętać, żeby spożywać zróżnicowane produkty, ponieważ tylko w taki sposób można uniknąć niedoborów. Brak odpowiedniej ilości żelaza lub witaminy B₁₂ skutkuje niedokrwistością. Anemia wiąże się z nieprzyjemnymi objawami, które z czasem się pogłębiają. Jeśli jednak wiemy, co jeść przy anemii, odpowiednia dieta jest w stanie uzupełnić niedobory.

Polecamy: Niedobór żelaza – objawy

Czym jest anemia?

Anemia (niedokrwistość) to stan chorobowy, w którym stężenie hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych (erytrocytów) oraz wskaźnika hematokrytowego spadają poniżej normy. Wszystkie te nieprawidłowości nie muszą występować jednocześnie. O anemii mówi się już w momencie, gdy stężenie hemoglobiny jest obniżone, nawet jeśli liczba erytrocytów pozostaje jeszcze prawidłowa. Biorąc pod uwagę przebieg, można wyróżnić kilka rodzajów niedokrwistości:

łagodną - stężenie hemoglobiny 10 - 12 g/dl,
umiarkowaną - stężenie hemoglobiny 8 - 9,9 g/dl,
ciężką - stężenie hemoglobiny 6,5 - 7,9 g/dl,
zagrażającą życiu - stężenie hemoglobiny < 6,5 g/dl.

Jakie są przyczyny anemii?

W przypadku takiej choroby jak anemia, odżywianie ma kluczowe znaczenie. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza. Szacuje się, że powoduje nawet 80% przypadków. Anemia daje objawy, które w większości są niespecyficzne i mogą zostać wzięte za skutki przemęczenia, codziennego stresu i niedoboru snu. Należą do nich:

bladość skóry,
szybkie męczenie się,
omdlenia,
ogólne osłabienie,
zadyszka, nawet po niewielkim wysiłku fizycznym,
drażliwość,
zaburzenia koncentracji,
obniżona odporność.

Dość często występuje również anemia megaloblastyczna. W jej przebiegu, dochodzi do nieprawidłowej syntezy DNA, powodującej powiększanie erytrocytów. Żywienie w anemii megaloblastycznej również ma kluczowe znaczenie. Może być spowodowana:

niedoborem kwasu foliowego - jest niezbędny do syntezy DNA, jego brak wywołuje powstawanie zbyt dużych erytrocytów,
niedoborem witaminy B12 - odpowiada za łączenie nici DNA, jej niedobór prowadzi do zmniejszenia liczby erytrocytów i zaburzeń ich wzrostu.

Niedobór kwasu foliowego zazwyczaj wynika z zaburzeń wchłaniania (w przebiegu mukowiscydozy, celiakii), błędów żywieniowych (zwłaszcza u kobiet ciężarnych i karmiących), nadużywania alkoholu, nowotworów, zażywania niektórych leków, wcześniactwa lub okresu intensywnego wzrostu u dzieci. Dieta przy anemii z niedoboru witaminy B12 ma kluczowe znaczenie, ponieważ ten rodzaj niedokrwistości zazwyczaj wynika z błędów żywieniowych. Mogą ją powodować również zaburzenia wchłaniania witaminy B12, czyli niedobór lub zaburzenia działania czynnika Castle'a oraz nadużywanie alkoholu. Do objawów anemii megaloblastycznej należą:

drętwienie i mrowienie rąk i nóg,
problemy ze wzrokiem,
przebarwienia na skórze,
zaburzenia czucia,
bolesne zmiany w kącikach ust,
problemy z oddawaniem moczu,
powiększenie wątroby i śledziony.

Co jeść przy anemii?

Jeśli badania laboratoryjne potwierdzają, że występuje anemia, jak leczyć i co jeść stają się kluczowymi pytaniami. Niedokrwistość zazwyczaj wynika z błędów żywieniowych, dlatego dieta jest kluczem podczas procesu leczenia. Najważniejsze jest zachowanie różnorodności. Monotonna dieta, nawet jeśli składa się z produktów uważanych za zdrowe, prowadzi do niedoborów. Jedzenie na anemię musi dostarczać żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12. Wczesne wykrycie niedokrwistości znacznie ułatwia leczenie. Anemia, jeśli jest niekontrolowana, może prowadzić do spustoszeń w całym organizmie.

Źródła żelaza w diecie

Każdy, kto zastanawia się, co jeść przy anemii, w pierwszej kolejności sięga po produkty dostarczające żelaza. Można podzielić je na dwie grupy:

produkty hemowe - pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, podroby, żółtko jaja),
produkty niehemowe - pochodzenia roślinnego (owoce, warzywa, rośliny strączkowe).

Żelazo hemowe jest łatwiej przyswajalne. Jeśli więc pojawia się niedokrwistość, dieta powinna opierać się w dużej mierze na produktach pochodzenia zwierzęcego. Wegetarianie lub weganie muszą spożywać znacznie większe ilości owoców, warzyw i roślin strączkowych, niż osoby na diecie tradycyjnej, aby uzupełnić niedobory. Należy również pamiętać, że niektóre składniki mogą wspomagać lub ograniczać wchłanianie żelaza. Witamina C dwukrotnie zwiększa przyswajanie tego składnika.

Do posiłków zawierających mięso warto więc dołączać warzywa i owoce, najlepiej w formie surówek, ponieważ obróbka termiczna zmniejsza zawartość witaminy C. Dieta dla osób z anemią powinna wykluczać lub przynajmniej ograniczać kawę i herbatę, które są źródłem taniny zmniejszającej wchłanianie żelaza. Należy zrezygnować z tych napojów albo nie spożywać ich do posiłków, ale w przerwach między nimi. Podobne działanie ma kwas fitynowy, znajdujący się np. w płatkach owsianych, grubych kaszach i pełnoziarnistym pieczywie. Jeśli zastanawiamy się, co jeść jak się ma anemię, warto sięgnąć po następujące produkty:

szpinak,
czerwone mięso,
podroby, a zwłaszcza wątróbkę,
rośliny strączkowe (fasolę, ciecierzycę, soję i soczewicę),
owoce morza, szczególnie małże,
żółtko jaj,
gorzką czekoladę i kakao,
natkę pietruszki,
morele, śliwki i jabłka.

Wiele osób uzupełnia produkty na anemię odpowiednią suplementacją. Wspomagająco, warto sięgnąć po preparaty z żelazem. Suplementacja powinna trwać od 3 do 6 miesięcy, ponieważ cykl powstawania komórek krwi trwa około 120 dni. Produkty na anemię zazwyczaj należy przyjmować na czczo, dwie godziny przed spożyciem posiłku. U niektórych pacjentów pojawiają się jednak bóle brzucha i nudności. W takim wypadku warto przyjmować suplementy razem z jedzeniem.

Źródła witaminy B12 w diecie

Witamina B12 odpowiada m.in. za produkcję czerwonych krwinek. Znajduje się głównie w produktach zwierzęcych, dlatego jej niedobory często stwierdza się u wegan. W takiej sytuacji zaleca się suplementację. Jeśli dotyka nas niedokrwistość, oto, co należy jeść, aby uzupełnić niedobór witaminy B12:

ryby,
drób,
jaja,
mleko i produkty mleczne.

Do wegańskich źródeł tego składnika należą głównie napoje roślinne, wzbogacone witaminą B12 oraz drożdże spożywcze.

Źródła kwasu foliowego w diecie

Każdy, kto zastanawia się, jaka dieta przy anemii będzie najbardziej skuteczna, powinien uwzględnić źródła kwasu foliowego. Ten składnik jest niezbędny do syntezy DNA oraz zmniejsza ryzyko chorób serca. Jego niedobór może doprowadzić u kobiet ciężarnych do wad cewy nerwowej u płodu. Suplementację zaleca się więc nie tylko osobom cierpiącym na niedokrwistość, ale również kobietom planującym ciążę i ciężarnym. Jeśli mamy wątpliwości, co na anemię z niedoboru kwasu foliowego, należy sięgnąć po następujące produkty:

ciemnozielone warzywa (jarmuż, brokuły, szpinak, natkę pietruszki, koperek),
rośliny strączkowe (fasolę, ciecierzycę, soję i soczewicę),
pełnoziarniste produkty zbożowe.

Należy pamiętać, że kwas foliowy jest nietrwały, dlatego warto spożywać surową, nieprzetworzoną żywność.

Gdy pojawia się anemia, dieta staje się kluczową kwestią. Różnorodność oraz uwzględnienie w jadłospisie produktów bogatych w żelazo, kwas foliowy i witaminę B12 pozwalają na pełne wyleczenie i pozbycie się nieprzyjemnych dolegliwości.