Czy nieprzyjemne mrowienia i przymus poruszania nogami nie pozwalają ci spać? Długo kręcisz się w łóżku zanim zaśniesz, a ulgę przynosi ci dopiero odrobina ruchu? Przyczyną tych dolegliwości może być zespół niespokojnych nóg. Poznaj przyczyny tego schorzenia i dowiedz się, jak je diagnozować oraz leczyć.
Zespół niespokojnych nóg, w skrócie RLS (od angielskiej nazwy Restless Legs Syndrome) to neurologiczne zaburzenie czuciowo-ruchowe, które charakteryzuje się nieodpartą potrzebą poruszania nogami. Jest to częsta dolegliwość, może dotyczyć nawet 5-10% populacji. Przymusowi ruchu kończynami dolnymi towarzyszą nieprzyjemne odczucia takie jak:
Ruchy mimowolne mogą występować także w czasie spania i powodować wybudzanie się w nocy. Bezsenność jest znaczącym problemem osób dotkniętych zespołem niespokojnych nóg i wyraźnie obniża jakość ich życia, wywołując zmęczenie i niekiedy uniemożliwiając normalne funkcjonowanie.
Typowe dla objawów RLS jest ich wyraźne złagodzenie, a nawet ustępowanie w czasie wykonywania ruchów i aktywności fizycznej.
Niestety, nadal nie wyjaśniono dokładnie mechanizmów, w wyniku których dochodzi do występowania zespołu niespokojnych nóg. Wyróżnia się dwa typy syndromu niespokojnych nóg – pierwotny i wtórny. Postać pierwotna RLS, inaczej nazywana bywa idiopatyczną. Jej przyczyny nie są znane. Stanowi ona około 75% wszystkich przypadków zespołu niespokojnych nóg. Dobra odpowiedź na leczenie preparatami dopaminergicznymi, sugeruje jako przyczynę zaburzenia gospodarki neuroprzekaźnikami.
Tej postaci nie towarzyszą objawy uszkodzenia układu nerwowego, często występuje rodzinnie. Pierwsze objawy mogą występować już w okresie dzieciństwa, jednak najczęściej RLS objawia się u osób po 65. roku życia. Wtórna postać syndromu niespokojnych nóg może występować w przebiegu:
Niekiedy takie dolegliwości są też związane z występowaniem depresji. Nie jest jednak pewne, czy to depresja predysponuje do pojawienia się zespołu niespokojnych nóg czy odwrotnie.
Jeśli męczą cię objawy sugerujące RLS, zgłoś się do lekarza rodzinnego lub neurologa. Najważniejszy w procesie rozpoznawania zespołu niespokojnych nóg jest wywiad z pacjentem.
Lekarz wypyta dokładnie o objawy, kiedy występują, czy coś je nasila lub łagodzi. Szczegółowe informacje pozwalają na postawienie odpowiedniego rozpoznania. Należą do nich:
Dodatkowe informacje, które mogą pomóc w rozpoznaniu to:
Leczenie zespołu niespokojnych nóg jest bardzo ważne. Ma ono na celu poprawę jakości życia chorej osoby, która z powodu swoich dolegliwości często cierpi na bezsenność i przewlekłe zmęczenie. Odpowiednie leczenie prowadzi lekarz neurolog.
Niekiedy już wprowadzenie pewnych zmian w stylu życia może uwolnić od dolegliwości związanych z RLS. Takie postępowanie zalecane jest także u kobiet ciężarnych, które nie powinny być leczone farmakologicznie.
Wynika to przede wszystkim z faktu, że objawy ustępują u nich zazwyczaj po porodzie. Do koniecznych zmian w codziennym życiu należą:
U osób, u których stwierdza się niedobór żelaza konieczne jest jego uzupełnianie, zarówno w diecie, jak i w postaci suplementów. Suplementy żelaza powinno się przyjmować wraz z witaminą C, co poprawia jego wchłanianie.
Ważne jest też, aby żelazo przyjmować na czczo, przynajmniej godzinę przed posiłkiem. Dotyczy to także kobiet w ciąży, które z powodu zwiększonego zapotrzebowania są narażone na wystąpienie niedoborów tego pierwiastka.
W przypadku niepowodzenia takiego postępowania lekarz neurolog wprowadza leczenie farmakologiczne. Do preparatów stosowanych w celu leczenia zespołu niespokojnych nóg należą: