Miażdżyca – przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie

Jakie są przyczyny miażdżycy?

Wysoki cholesterol jest jedną z najważniejszych przyczyn rozwinięcia się miażdżycy. Tzw. zły cholesterol (LDL) podwójnie wpływa na rozwój schorzenia. Z jednej strony przyczynia się do uszkodzenia śródbłonka tętnic, powodując ich zapalenie, z drugiej strony jest podstawowym składnikiem blaszki miażdżycowej. Jeśli złego cholesterolu jest więcej niż tego dobrego (HDL), zmiany miażdżycowe mogą się nasilać.

Dodatkowo inne czynniki ryzyka (nadciśnienie tętnicze, predyspozycje genetyczne czy nadwaga) mają wpływ na rozwój schorzenia. Miażdżyca to schorzenie polietiologiczne.

Co to jest płytka miażdżycowa?

To złogi tłuszczów, kolagenu i wapna, które odkładają się wewnątrz tętnic na skutek ich zapalenia. Płytki, nazywane także blaszkami miażdżycowymi, które wraz z upływem lat zwiększają swoją masę. Oznacza to, że światło naczyń tętniczych u osób chorych na miażdżycę maleje.

Grupy ryzyka narażone na rozwój miażdżycy:

• cukrzycy;
• osoby otyłe lub z nadwagą;
• mężczyźni w starszym wieku;
• kobiety po menopauzie;
• palacze;
• osoby obciążone genetycznie skłonnością do miażdżycy;
• chorzy na dyslipidemię, czyli zaburzenie gospodarki lipowej.

Miażdżyca – objawy

Miażdżyca nie boli, dlatego przez lata może się rozwijać i nie dawać żadnych objawów. Dopiero z czasem, kiedy konkretne partie ciała otrzymują coraz mniej krwi, mogą pojawiać się pierwsze objawy miażdżycy. Mogą to być bóle łydek po wysiłku lub omdlenia. 

Objawami nagłego zatkania przepływu krwi przez tętnice, na skutek miażdżycy, może być także zawał serca lub udar mózgu. Oba schorzenia stanowią duże zagrożenie dla utraty zdrowia lub życia i wymagają natychmiastowej hospitalizacji.

Miażdżyca – diagnostyka

Chorobę mogą sugerować objawy i czynniki ryzyka (palenie papierosów, otyłość czy cukrzyca), ale diagnozę można postawić dopiero po przeprowadzeniu dodatkowych badań.

Badanie USG (doppler tętnic) to podstawowe badanie, które pozwala zdiagnozować miażdżycę tętnic kończyn. Jest bezbolesne i z punktu widzenia pacjenta, nie różni się niczym od zwykłego badania USG. Różnica polega na tym, że lekarz po włączeniu specjalnej funkcji w aparacie ultrasonograficznym, może dostrzec zaburzony przepływ krwi przez tętnicę i zlokalizować blaszkę miażdżycową.

Kolejnym badaniem, które może sugerować miażdżycę, jest badanie stężenia cholesterolu we krwi. Badaniu podlega zarówno ten dobry cholesterol (HDL), jak i ten zły (LDL). Badanie polega na określeniu stosunku HDL do LDL.

Inne badania wykorzystywane w diagnozie miażdżycy to tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i angiografia.

Profil miażdżycowy – co wchodzi w zakres badań?

Laboratoria oferują pakiet badań, który pozwala określić, czy dana osoba jest w grupie ryzyka zachorowania na miażdżycę. Badanie wykonuje się z krwi. W skład pakietu zazwyczaj wchodzi badanie poziomu:

• cholesterolu LDL;
• cholesterolu HDL;
• trójglicerydów;
• glukozy;
• TSH;
• fibrynogenu;
• kwasu moczowego.

Ile kosztuje USG Doppler?

Badanie może zostać przeprowadzone w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli posiadasz skierowanie od swojego lekarza. Jeśli nie chcesz długo czekać na badanie, możesz zapisać się na nie prywatnie. Lekarzem, który je przeprowadza jest radiolog. Po badaniu dostajesz opis, z którym możesz udać się do swojego lekarza rodzinnego lub do specjalisty (chirurga naczyniowego). Cena USG Doppler prywatnie wynosi około 100-200 zł.

Możliwe skutki miażdżycy:

• udar mózgu;
• zawał serca;
• nadciśnienie tętnicze;
• niewydolność nerek;
• niedokrwienie jelit.

Miażdżyca – leczenie

Podstawą leczenia jest wykluczenie czynników ryzyka. Należy zmienić dietę, unikać produktów z dużą zawartością cholesterolu. Regularna aktywność fizyczna utrzymuje naczynia krwionośne w dobrej kondycji. Nie bój się wsiąść na rower czy pójść na godzinny spacer. Ważne jest także rzucenie palenia.

Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu leków zmniejszających stężenie cholesterolu oraz leczeniu chorób towarzyszących, np. cukrzycy czy nadciśnienia.

Leczenie chirurgiczne to ostateczność. Operację przeprowadza się, gdy zmiany są zaawansowane, a ryzyko powikłań wysokie. Polega na udrożnieniu zmienionej tętnicy lub jej poszerzeniu.

Miażdżyca – zapobieganie:

• codzienne uprawianie sportu przez minimum 30 minut;
• trzymanie zdrowej diety;
• leczenie schorzeń towarzyszących;
• rzucenie palenia;
• unikanie spożywania alkoholu.

Dieta a miażdżyca

Unikaj kwasów tłuszczowych pochodzenia zwierzęcego (kiełbas, parówek, wątróbki), na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Smalec zastąp oliwą z oliwek i spożywaj więcej ryb. Staraj się dodawać warzywa do każdego posiłku.

Odstaw także słodycze i inne źródła węglowodanów, np. białe pieczywo czy makaron. Oczywiście nic się nie stanie, jeśli raz na jakiś czas sobie na Cheat Day. Pamiętaj jednak, że aby zmniejszyć poziom cholesterolu, musisz trzymać się zdrowej diety. 

Autorka: Natalia Ciszewska