Data publikacji: Poniedziałek, 28.04.2025

Lamblie – przyczyny, objawy, leczenie

Giardia lamblia lub Lamblia intestinalis jest pasożytem przewodu pokarmowego człowieka. Choroba, którą wywołuje nazywana jest giardiozą lub lambliozą - od nazwy pierwotniaka. Dotyczy ona dwunastnicy i jelita cienkiego. Typowym objawem jest biegunka, choć inwazja pasożyta często przebiega też bezobjawowo. Jak można zarazić się lamblią i jak tego uniknąć? Kto jest najbardziej narażony i kiedy podejrzewać u siebie lambliozę? Sprawdź.

Lamblie - gdzie są?

Lamblia jest pasożytem jelita cienkiego u ludzi, ssaków domowych (kotów i psów) oraz dzikich, np. bobrów. Giardia występuje na całym świecie. Najczęściej jednak w rejonach tropikalnych i krajach, w których panują złe warunki sanitarne.Chory człowiek lub zwierzę dziennie wydala wraz z kałem nawet kilkaset tysięcy cyst, czyli form zarażających. Dlatego lamblioza jest jedną z chorób brudnych rąk. Do zarażenia dochodzi drogą pokarmową, czyli poprzez połknięcie cyst. Szerzy się przez brak higieny, głównie zapominanie o myciu rąk po wyjściu z toalety. Cysty lamblii są wtedy przenoszone z rąk na jedzenie lub bezpośrednio do ust.

Zanieczyszczona lambliami może być też woda w basenach, rzekach czy jeziorach. Z tego względu nie powinno się nigdy pić wody z takich miejsc. Lamblie nie znajdują się natomiast w końcówkach bananów. Można więc spokojnie jeść banany, ale zawsze czystymi rękami.

Kto jest narażony na zarażenie lamblią?

Wśród osób, które mają największe szanse zachorowania na lambliozę znajdują się osoby:

podróżujące do krajów tropikalnych z niskim standardem higieny
pijące nieprzegotowaną wodę ze stumienia czy jeziora
pracujące w żłobkach, przedszkolach, domach dziecka, domach opieki
mieszkające z osobą chorą na lambliozę
z niedoborami odporności
wyniszczone i niedożywione
mieszkające w złych warunkach sanitarnych
uprawiające seks analny
przyjmujące leki obniżające wydzielanie kwasu żołądkowego
po wycięciu żołądka

Niestety przechorowanie lambliozy nie pozostawia odporności na takie zarażenie w przyszłości, można więc zachorować ponownie.

Lamblie – objawy

Objawy inwazji pasożyta mogą być różne w zależności od ilości pierwotniaków w jelitach i cech chorego. Cięższe postaci będą występowały u osób z niedoborami odporności. Najczęściej lamblioza jest bezobjawowa, może to dotyczyć nawet 90% inwazji pasożytem i w około połowie przypadków ustępuje bez leczenia. Do typowych symptomów objawowej choroby należą:

biegunka – wodnista, czasem z kropelkami tłuszczu i o bardzo odrzucającym zapachu
ból w górnej części brzucha
osłabienie
wzdęcia
niechęć do jedzenia
utrata masy ciała, niedożywienie, niedobory pokarmowe

Rzadsze objawy lambliozy obejmują:

zapalenie stawów
stany podgorączkowe
alergiczne zmiany skórne
nietolerancja laktozy – spowodowana zniszczeniem przez pasożyta kosmków jelitowych
niedokrwistość
żółtaczka
wymioty

Lamblie u dzieci

Lamblioza dotyczy głównie dzieci. Około 3% populacji Polaków jest zarażonych lamblią i są to głównie dzieci w wieku przedszkolnym i z pierwszych klas szkoły podstawowej. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że maluchy częściej zapominają o umyciu rąk, wkładają do buzi ręce czy zabawki, także podczas zabawy na dworze, gdzie mogą znajdować się odchody zwierząt. W ten sposób dzieci przenoszą też lamblie między sobą. Objawy u dzieci nie różnią się od objawów u dorosłych. Są to:

bóle brzucha
biegunka
wzdęcia
zahamowanie wzrostu i pogorszenia postępów w nauce
osłabienie

Lambliozę podejrzewać należy u dziecka, które zgłasza bóle brzucha i nie chce jeść, a jego stolce są papkowate, jasne i mają bardzo brzydki zapach.

Rozpoznanie lambliozy

Aby rozpoznać chorobę konieczne jest wykrycie pasożyta w kale osoby chorej. Najlepszą metodą jest poszukiwanie w stolcu cyst lamblii. Niestety czasem może być to skomplikowane, ponieważ cysty nie są wydalane codziennie w takich samych ilościach. Aby nie przeoczyć pierwotniaków stolec należy zbadać trzy razy, a próbki powinny być pobierane co drugi dzień. W ten sposób wykryć można większość zarażeń. Gdy jednak wszystkie trzy badania będą miały wynik negatywny, a wszystkie objawy wskazywać będą na inwazję lambliami, lekarz zleci badanie treści dwunastniczej, którą pobiera się podczas gastroskopii. Jest to badanie polegające na wprowadzeniu przez usta gumowej rurki (endoskopu). Może też zlecić badanie antygenów giardii w kale, nie decyduje ono jednak o diagnozie i należy znaleźć w stolcu lub treści dwunastniczej pasożyta.

Lamblie – leczenie

W przypadku nasilonych biegunek konieczne jest nawadnianie osoby chorej. Dotyczy to szczególnie dzieci, które bardzo szybko się odwadniają. Konieczne jest również prawidłowe odżywianie i uzupełnienie niedoborów pokarmowych spowodowanych przez pasożyta. Leczenie przeciwpierwotniakowe, które zaleci Ci lekarz, jest konieczne nawet przy braku objawów, aby nie zarażać kolejnych osób. Dotyczyć może ono również wszystkich domowników. Polega ono na przyjmowaniu przez 5-7 dni leków przeciwpierwotniakowych, są to najczęściej metronidazol i tynidazol. Są to leki dostępne na receptę. Wypisze ci ją lekarz zlecający badanie, lekarz rodzinny lub gastroenterolog. Po 2 -4 tygodniach należy wykonać kontrolne badanie kału na obceność cyst lamblii, aby upewnić się, że leczenie było skuteczne.

Lamblioza – zapobieganie

Zapobieganie zarażeniu lambliami polega przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny. Pamiętaj o dokładnym myciu rąk po skorzystaniu z toalety, zabawie (to w przypadku dzieci) czy pracy w ziemi i zabawie ze zwierzętami. Nie zapominaj też o dokładnym myciu owoców i warzyw w czystej wodzie, unikaniu picia wody z rzeki czy strumienia, a gdy nie ma innego wyjścia (czyt. ekstremalna wyprawa w góry) koniecznie zagotowanie lub filtrowanie takiej wody w odpowiednich filtrach.

Wszyscy chorzy z biegunką, w tym dzieci, powinni zostawać w domu do czasu jej ustąpienia. W żadnym wypadku nie powinno się takiego dziecka wysyłać do przedszkola. Osoby z potwierdzoną lambliozą nie powinny korzystać z basenów i innych kompielisk do 2 tygodni od ustąpienia objawów choroby. Aby zapobiegać chorobie u małych dzieci zalecane jest karmienie piersią niemowląt, gdyż mleko matki zawiera substancje toksyczne dla pasożyta.