Przebarwienia, inaczej nazywane depigmentacją lub zmianami barwnikowymi to jedne z najpopularniejszych dolegliwości skórnych, które według badań dotyczyć mogą 35% kobiet po 30. roku życia i aż 90% po 50. roku życia. Powstają one na skutek nadmiernej produkcji melaniny, czyli barwnika mającego naturalną funkcję ochronną. Mogą pojawić się w obrębie całego ciała. Prawdopodobieństwo ich pojawienia się wzrasta wraz z wiekiem. Dzieli się je na różne rodzaje:
ostuda (melasma, melanodermia) – jasnobrązowe lub brązowe mocno odgraniczone plamy pojawiające się w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych. Zazwyczaj zmiany te dotykają kobiet po 30. roku życia. Mają podłoże genetyczne lub mogą być efektem zmian hormonalnych podczas ciąży, menopauzy, zaburzeń miesiączkowania, stanów zapalnych jajników i jajowodów, przyjmowania leków hormonalnych. Tego typu przebarwienia dotyczą także osób chorujących na przewlekłą chorobę wątroby, stosujących niektóre leki;
plamy soczewicowate – nabyte lub wrodzone. Podobnie jak w przypadku ostudy powstają w miejscach wystawianych na działanie słońca. Mają kolor brązowy i określony kształt. Nie ciemnieją;
przebarwienia pozapalne – są wynikiem przebytego trądziku lub innych chorób skóry. Mogą być też efektem poparzenia, urazu mechanicznego, stanu zapalnego1.
Na pojawienie się przebarwień na skórze mogą mieć wpływ czynniki genetyczne, fizyczne i chemiczne, stany zapalne, przyjmowane leki, choroby przewlekłe, nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne, zaburzenia hormonalne, ale również niewłaściwa dieta oraz zaburzenia metabolizmu.
Jedną czołowych ról układu barwnikowego jest ochrona przed promieniowaniem słonecznym. Dlatego wiele przebarwień powstaje na skutek zwiększonej ekspozycji na promieniowanie UV. Promienie ultrafioletowe przyspieszają produkcję melaniny i uszkadzają melanocyty, co prowadzi do zaburzenia ich funkcjonowania i nierównomiernego gromadzenia się barwnika. Dlatego redukcja przebarwień powinna być połączona z właściwą ochroną przeciwsłoneczną, czyli stosowaniem kremów ze stabilnym, wysokim filtrem (najlepiej przez cały rok). Warto też zwracać uwagę na skład kosmetyków oraz leków stosowanych podczas słonecznych dni, ponieważ niektóre mogą fotouczulać i prowadzić do powstawania przebarwień2.
Zanim zdecydujesz się na metodę usuwania przebarwień, poznaj przyczynę ich powstawania, a więc skonsultuj się z dermatologiem. Wskazana może być także wizyta u endokrynologa, aby sprawdzić, czy zmiany nie są wynikiem zaburzeń hormonalnych. Warto też regularnie sprawdzać przebarwienia w celu wykluczenia chorób nowotworowych (przede wszystkim czerniaka).
Dostępnych jest wiele metod usuwania lub rozjaśniania przebarwień:
codzienna pielęgnacja i ochrona przeciwsłoneczna
Niezależnie od wybranej metody usuwania przebarwień na co dzień trzeba zadbać o odpowiednią pielęgnację i ochronę przeciwsłoneczną skóry pokrytej zmianami barwnikowymi, aby nie dopuścić do ich nawracania czy ciemnienia. Po standardowym oczyszczaniu na skórę warto w pierwszej kolejności nałożyć skoncentrowane serum do twarzy na przebarwienia i zmarszczki, np. Vichy Liftactiv B3 z niacynamidem (witaminą B3) i kwasem glikolowym (AHA). Kosmetyk działa nie tylko powierzchniowo, ale dociera także do głębszych partii skóry. Delikatnie złuszcza, rozjaśniając przebarwienia twarzy i działając przeciwzmarszczkowo.
Kurację serum warto połączyć ze stosowaniem kremu do twarzy na przebarwienia z tej samej linii – Vichy Liftactiv B3 z SPF50, który uzupełnia składniki aktywne oraz zapewnia silną oraz stabilną ochronę przeciwsłoneczną. Kosmetyk oparty jest na niacynamidzie, który w widoczny sposób zmniejsza pojawianie się zmarszczek. Kobiety biorące udział w badaniach uznały, że po 8 tygodniach stosowania przebarwienia zmniejszyły się o 71%. 89% zauważyło efekty już po 2 tygodniach stosowania.
Mikrodermabrazja
Zabieg kosmetyczny, który polega na ścieraniu warstw naskórka przy pomocy specjalnej głowicy, a więc jest pomocny w redukcji przebarwień powierzchniowych. Można skorzystać z mikrodermabrazji: korundowej, diamentowej, wodno-tlenowej lub oksydermabrazji.
Krioterapia
Metoda wykorzystująca ciekły azot i dwutlenek węgla oraz niskiej temperatury, która niszczy komórki barwnikowe. Skuteczna w przypadku zmian soczewicowatych i powstałych w wyniku ekspozycji na słońce.
Peelingi chemiczne
Wykorzystują złuszczające działanie kwasów: glikolowego, migdałowego, salicylowego, pirogronowego, trójchlorooctowego. Hamują syntezę melaniny.
Zabiegi z wykorzystaniem związków aktywnych
Wykorzystuje się: retinoidy, witaminę C, kwas kojowy, kwas azelainowy, arbutynę, hydrochinon, które mają działanie rozjaśniające.
Laserowe usuwanie przebarwień
Laseroterapia oparta na działaniu laserów różnego typu. Do najpopularniejszych należy technologia IPL. Rozpraszają komórki barwnikowe.
Chirurgiczne usuwanie przebarwień
Najbardziej inwazyjna metoda usuwania przebarwień, która wymaga badania histopatologicznego zmiany w celu wykluczenia zmian nowotworowych3.
Przebarwienia mogą pojawić się także na skutek zmian zapalnych i po przebytym trądziku, kiedy pielęgnacja nie była właściwie prowadzona, a leczenie podjęto zbyt późno. Dodatkowym czynnikiem potęgującym widoczność zmian barwnikowych tego typu jest ekspozycja skóry na działanie słońca bez jej odpowiedniej ochrony przed promieniowaniem.
Przebarwienia potrądzikowe usuwa się zazwyczaj przy pomocy specjalnych preparatów ze składnikami aktywnymi, m.in. kwasami (np. azelainowym) czy retinoidami, które stosuje się zgodnie z zaleceniami dermatologa przez kilka miesięcy. Skuteczna jest również laseroterapia. Dodatkowo wprowadza się kosmetyki z filtrami UVA i UVB.
Znaczenie ma również codzienna rutyna pielęgnacyjna z wyborem odpowiednich kosmetyków na przebarwienia twarzy, np. Vichy z linii Liftactiv z niacynamidem i kwasem glikolowym. Na jej bazie można stworzyć całą rutynę poranną i wieczorną opartą na: kremach z SPF50 lub SPF25, serum i ampułkami Glyco-C stosowanymi na noc.
Kolor skóry oraz tendencja do powstawania przebarwień są uwarunkowane genetycznie. Jednak można wpłynąć na poprawę kolorytu dzięki zmianie stylu życia na zdrowszy oraz odpowiedniej pielęgnacji. Co zrobić, aby skóra była promienna, a jej kolor jednolity?
Ochrona przeciwsłoneczna
Specjaliści zalecają, aby przez cały rok stosować kremy z filtrem. Podczas miesięcy ze znacznym nasłonecznieniem należy zwiększyć ochronę do SPF 50. Dzięki temu skóra będzie zabezpieczona nie tylko przed powstawaniem przebarwień, ale też zmianami chorobowymi.
Zbilansowana dieta
Skóra jest odbiciem ogólnego stanu zdrowia, dlatego szczególnie ważna jest zbilansowana dieta oraz odpowiednie nawodnienie dla zachowania dostatecznego poziomu nawilżenia również od środka. Szczególnie cenne w tym wypadku będą witaminy: C, B3, A oraz probiotyki. Codzienny jadłospis warto więc wzbogacić o: owoce cytrusowe, zielone warzywa, orzechy, rośliny strączkowe, ryby, dynia, kiszonki, jogurty, a w okresach niedoboru zastosować suplementację.
Zdrowe nawyki
Ważna będzie odpowiednia higiena snu, aktywność fizyczna oraz rezygnacja z używek takich jak: alkohol i papierosy. Warto też znaleźć sposoby na redukcję stresu, np. medytację, pisanie dziennika, jogę, jogging, spacery. Szczególnie istotna jest regularna kontrola stanu zdrowia i wykonywanie badań, m.in. poziomu hormonów.
Pielęgnacja skóry narażonej na powstawanie przebarwień
Niezbędnym elementem będzie też zwrócenie uwagi na pielęgnację i włączenie do niej odpowiednich zabiegów oraz kosmetyków. Polecane są delikatne peelingi enzymatyczne i mikrodermabrazja, które wyrównują koloryt skóry poprzez łagodne usuwanie martwego naskórka. Na co dzień warto stosować kremy i sera z witaminą B3 (niacynamidem). Niezbędne będzie także zadbanie o poziom nawilżenia (np. stosowanie kosmetyków z kwasem hialuronowym) i wzmocnienia bariery hydrolipidowej (pomocne będą ceramidy).
Sposobów na przebarwienia można szukać także wśród naturalnych składników i domowych metod. Do pielęgnacji specjalnymi kosmetykami warto włączyć:
maseczki z naturalnych składników, np. zawierające sok z cytryny, sodę oczyszczoną, jogurt (zawiera probiotyki), ocet jabłkowy, miód, żółtka jaj, aloes, zielony ogórek, mleko, czerwoną soczewicę;
tonik z soku z cytryny lub świeżego ogórka;
przemywanie twarzy naparami, np. z zielonej lub czarnej herbaty;
oczyszczanie przy pomocy fermentowanych produktów mlecznych, np. jogurtu, maślanki, kefiru;
stosowanie naturalnych olejów: z awokado, z pestek dyni, rokitnika, rycynowego;
wykorzystanie w pielęgnacji hydrolatów i wyciągów, np. z róży damasceńskiej, kory brzozy;
przygotowywanie domowego peelingu, np. z dodatkiem kawy, migdałów, cynamonu, płatków owsianych.
Aby nie dopuścić do powstawania przebarwień, warto znać najlepsze praktyki zapobiegawcze. Szczególnie ważne będą:
ochrona przeciwsłoneczna i zmniejszenie ekspozycji na silne słońce;
stosowanie kremów z filtrami przeciwsłonecznymi przez cały rok;
sprawdzanie składu kosmetyków, leków oraz działania stosowanych ziół na wypadek działania fotouczulającego;
dbanie o ogólną kondycję skóry: nawilżenie, wzmacnianie bariery ochronnej, delikatne złuszczanie martwego naskórka przy pomocy peelingów;
regularne badania (m.in. hormonalne) i kontrola już istniejących przebarwień;
zbilansowana dieta bogata w witaminy A, C, B3 i probiotyki;
leczenie zmian zapalnych i trądziku pod okiem dermatologa.
Klucz do osiągnięcia promiennej cery bez makijażu leży w holistycznym podejściu do problemu przebarwień. Regularna ochrona przeciwsłoneczna, stosowanie odpowiednich produktów pielęgnacyjnych, zdrowa dieta i właściwe nawyki życiowe są niezbędne, aby cieszyć się zdrową i równomiernie pigmentowaną skórą. Pamiętajmy, że pielęgnacja skóry to proces ciągły, wymagający uwagi i troski zarówno od zewnątrz, jak i od wewnątrz.
1 Tamże.
2 Na podstawie: https://dermatic.pl/aestheticbusiness/2021/02/09/przebarwienia-mechanizm-powstawania-i-rola-substancji-leczniczych/.
3 Na podstawie: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2015.3-2.pdf.