Cukrzyca typu 2 – objawy, przyczyny, leczenie

Cukrzyca typu 2 to jedna z chorób cywilizacyjnych i jednocześnie najczęstsza postać cukrzycy. Odpowiada za około 90 procent wszystkich przypadków chorób cukrzycowych. Cukrzyca typu 2, zwana również cukrzycą insulinoniezależną lub cukrzycą wieku dorosłego, jest chorobą metaboliczną, a jej główne przyczyny to otyłość i brak ruchu. Co warto wiedzieć o cukrzycy i jak uniknąć schorzenia?

Spis treści:

Czym jest cukrzyca typu 2?
Objawy cukrzycy typu 2 – jak rozpoznać cukrzycę?
Jakie są przyczyny cukrzycy typu 2?
Diagnostyka cukrzycy typu 2
Jak leczyć cukrzycę typu 2?

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca jest chorobą charakteryzującą się wysokim stężeniem glukozy we krwi, wynikającym z odporności na insulinę, a także jej względnym niedoborem. Najczęściej rozwija się stopniowo, a pierwsze jej oznaki pojawiają się po ukończeniu 30. roku życia. Choć na jej występowanie wpływają czynniki genetyczne, do najważniejszych przyczyn należy otyłość oraz brak aktywności fizycznej. Oba czynniki prowadzą do insulinooporności, czyli niewrażliwości tkanek na działanie insuliny.

W odróżnieniu od cukrzycy typu 1, cukrzyca typu 2 nie wynika z braku produkcji insuliny. Hormon ten, którego zadaniem jest metabolizm węglowodanów, produkowany jest przez trzustkę w normalny sposób. Insulina jednak nie komunikuje się prawidłowo z komórkami, przez co transport glukozy do tkanek jest utrudniony. Efektem jest zawyżone stężenie glukozy we krwi. Towarzyszy temu uczucie głodu oraz osłabienia, bowiem do tkanek nie dociera odpowiednia ilość energii z pożywienia.

Objawy cukrzycy typu 2 – jak rozpoznać cukrzycę?

W początkowym etapie cukrzyca typu 2 nie daje wyraźnych objaw. Osłabienie organizmu i bóle mięśniowe często zrzucane są na karb przemęczenia lub gorszej kondycji. Pierwsze oznaki choroby można jednak rozpoznać po polidypsji, czyli zwiększonym pragnieniu. Wraz z nim pojawiają się częste oddawanie moczu oraz suchość w ustach. Częstomocz to reakcja organizmu na wysokie stężenie glukozy – w ten sposób organizm próbuje rozrzedzić krew i pozbyć się zagrażającego mu cukru. Spożywanie wówczas słodzonych napojów, herbaty z cukrem, mleka lub innych płynów zawierających węglowodany jedynie potęguje problem.

Charakterystycznym objawem insulinooporności jest też stałe uczucie głodu, nawet po spożyciu sycącego posiłku. Wynika to z tego, że energia dostarczana wraz z pożywieniem nie jest wykorzystywana do zasilenia mięśni, a gromadzona w formie glukozy w naczyniach krwionośnych. Efektem jest nie tylko wilczy apetyt, ale i spadek masy ciała. Mimo że do organizmu dostarczana jest odpowiednia ilość kalorii, komórki czerpią energię z rozpadu białek oraz tkanki tłuszczowej. Nagły spadek wagi, mimo zwiększonego spożycia pokarmu, to jeden z objawów rozwoju cukrzycy typu 2. Problemy cukrzycowe mogą również objawiać się mrowieniem, skurczami mięśni oraz zanikami czucia. Wskazuje to wówczas na niebezpieczną neuropatię cukrzycową, czyli dolegliwość układu nerwowego.

Jakie są przyczyny cukrzycy typu 2?

Za osłabienie wrażliwości komórek na insulinę odpowiada w głównej mierze niezdrowy styl życia. Wpływ na rozwój cukrzycy typu drugiego mają m.in. nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej oraz nadmiar węglowodanów prostych w diecie. Upośledzenie transportu insuliny do tkanek jest wyraźnie związane ze zwiększeniem masy ciała, a zwłaszcza z otyłością brzuszną, złożoną z tłuszczu trzewnego. Wyodrębniono również 36 genów odpowiedzialnych za zwiększanie prawdopodobieństwa rozwoju cukrzycy, jednakże końcowy wpływ na powstanie choroby jest nie większy niż 10 procent.

Istotnym czynnikiem łączonym z rozwojem cukrzycy typu 2 jest również brak ruchu i ćwiczeń stymulujących wrażliwość komórek na insulinę. W połączeniu z niezdrową dietą daje to podłoże do rozwoju chorób metabolicznych, w tym cukrzycy. Zachorowanie na cukrzycę typu 2 zwiększają również inne dolegliwości i stany, m.in. nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników, endokrynopatia, ciąża czy choroby trzustki.

Diagnostyka cukrzycy typu 2

Jako że cukrzyca typu drugiego w początkowym etapie, zwanym stanem przedcukrzycowym, przebiega zazwyczaj bezobjawowo, podstawą diagnostyki jest regularne wykonywanie badań. Zaleca się kontrolowanie poziomu cukru we krwi co 3 lata, a powyżej 45. roku życia co rok. W grupie zwiększonego ryzyka, tj. u osób z otyłością, małą aktywnością fizyczną, przebytą cukrzycą ciążową, nadciśnieniem tętniczym czy wysokim cholesterolem, również polecane są częstsze badania profilaktyczne.

Cukrzycę typu 2 rozpoznaje się na podstawie oznaczenia z osocza krwi żylnej. Nie powinno się diagnozować jej z krwi włośniczkowej, uzyskanej za pomocą glukometru. Ta służy jedynie do monitorowania rozpoznanej cukrzycy. Badanie w kierunku cukrzycy polega na zmierzeniu poziomu glukozy we krwi na czczo. To podstawowa diagnostyka, która pozwala rozpoznać i monitorować chorobę. Krew pobiera się na czczo, po około 8-12 godzinach od spożycia ostatniego posiłku. Wynik poniżej 100 mg/dl mieści się w normie. 100-125 mg/dl wskazuje na stan przedcukrzycowy i kwalifikuje do dalszych badań. O cukrzycy typu drugiego mówimy w momencie, gdy we krwi znajdzie się 126 mg glukozy na decylitr lub więcej.

W poszerzonych badaniach wykorzystuje się również doustny test tolerancji glukozy. Polega on na spożyciu roztworu glukozy i pobieraniu krwi po 30 minutach. W ten sposób można określić tempo radzenia sobie organizmu z metabolizowaniem cukru. Wynik rzędu 200 mg/dl najczęściej wskazuje na cukrzycę. Oprócz tego można wykonać test hemoglobiny glikowanej HbA1c, sprawdzającej zawartość glukozy w czerwonych krwinkach, a także badanie ketonów w moczu. Cukromocz może być spowodowany cukrzycą typu 1, typu 2 lub chorobą nerek.

Jak leczyć cukrzycę typu 2?

W pełni rozwinięta cukrzyca typu 2 jest chorobą przewlekłą, dlatego najważniejszym zadaniem jest nie dopuścić do rozwoju stanu przedcukrzycowego. Niezbędne ku temu są profilaktyczne badania, a także prowadzenie zdrowego stylu życia. Oprócz aktywności fizycznej i zdrowej diety, warto ograniczyć tkankę tłuszczową, a także zrezygnować z alkoholu oraz papierosów. Szczególnie polecane są ćwiczenia siłowe i aerobowe, które mocno uwrażliwiają komórki na insulinę i zapobiegają insulinooporności.

Medykamentem używanym w leczeniu cukrzycy jest metformina, czyli lek zmniejszający insulinooporność. Pozwala on zmniejszyć poziom glukozy we krwi i poprawić glikemię. Przeciwdziałanie przebiega jednak wielotorowo i ograniczane są również inne czynniki podwyższające ryzyko zachorowania, np. nadciśnienie tętnicze czy choroby nerek. Większość osób cierpiących na cukrzycę typu 2 nie wymaga podawania insuliny, przynajmniej na początku. Zastrzyki z insuliną są dodatkiem do leków i stosuje się je w zaawansowanej formie cukrzycy, aż do ustabilizowania poziomu cukru we krwi. Szczegółową terapię przeciwcukrzycową ustala diabetolog.

Nieleczona cukrzyca typu 2 prowadzi do poważnych powikłań, dlatego nie należy bagatelizować pierwszych objawów. Przewlekłe podniesienie glukozy do krwi skutkuje m.in. chorobami nerek, uszkodzeniem naczyń krwionośnych, ślepotą, impotencją, ranami cukrzycowymi, neuropatią czy infekcjami. W skrajnych przypadkach może dojść do zawału serca, kwasicy ketonowej, udaru mózgu czy śpiączki hipoglikemicznej. Zagrożeniem jest nie tylko hiperglikemia, ale i hipoglikemia, czyli niedocukrzenie.

Zdjęcie: Envato Elements