Data modyfikacji:

Por – właściwości, działanie, stosowanie

Por to jedno z najmniej docenianych przez konsumentów warzyw. Biorąc jednak pod uwagę opinie specjalistów dietetyki i wyniki badań z zakresu fototerapii, warto podkreślić i docenić jego wartości odżywcze oraz prozdrowotne. Poniżej wyjaśniamy, jakie właściwości, działanie i zastosowanie ma por w codziennej diecie i dlaczego warto go wykorzystywać w kuchni.
Por
Por to dwuletnie warzywo z rodziny czosnkowych, pochodzące pierwotnie z terenów Azji Mniejszej, posiadające nadzwyczaj ciekawą historię. Docenione zostało ono bowiem przez cesarza Nerona, a współcześnie stanowi jeden z symboli narodowych Walii i jest tradycyjnym składnikiem kuchni walijskiej.
Por uprawiany jest w wielu krajach (w tym w Polsce) – zazwyczaj jako roślina jednoroczna, z której pozyskuje się liście (łodygę) i cebulę o charakterystycznym aromacie i ostrym, pikantnym smaku. Warzywo najlepiej rośnie na glebach próchniczych, gliniasto-piaszczystych, w miejscach o dużym nasłonecznieniu. Sadzonki warzywa sadzić można w okresie wiosenno-letnim, a zasadniczymi zabiegami pielęgnacyjnymi jest podlewanie rośliny i usuwanie chwastów. 

Jaka jest wartość odżywcza pora? 

Spożywając porcję 100 g pora, dostarczamy do organizmu około 29 kcal, 2,2 g białka, 5,7 g węglowodanów, 0,3 g tłuszczów, 90,9 g wody oraz 2,7g błonnika pokarmowego. Warzywo bogate jest w mikro- i makroelementy. Zaliczyć można do nich m.in. fosfor (52 mg), wapń (48 mg), magnez (11 mg), potas (248 mg), żelazo (1,1 mg), cynk (0,69 mg), jod (0,002 mg), mangan (0,18 mg) i miedź (0,13 mg).
Por to także cenne źródło witamin i aminokwasów. Znajdziemy w nim m.in. witaminy C (20,2 mg), B12 (0,067 mg), A (0,148 mg), E (0,59 mg), kwas foliowy (0,056 mg), a także kwasy glutaminowy (274 mg) i asparaginowy (247 mg), leucynę (193 mg), metioninę (48 mg) i argininę (137 mg). 

Właściwości prozdrowotne pora 

Ze względu na występujące w porze mikro- i makroelementy, witaminy i aminokwasy spośród jego szczególnych właściwości prozdrowotnych wyróżnić można kilka zasadniczych czynników, które korzystnie wpływają na zdrowie i ogólną kondycję organizmu ludzkiego. 
Zwiększone spożycie pora zaleca się m.in. osobom chorującym na anemię i niedokrwistość. Warzywo wpływa korzystnie na poziom złego cholesterolu, chroni organizm przed stanami przeziębienia i grypy, wspomaga płodność u mężczyzn, pomaga zregenerować organizm po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu oraz – stosowany bezpośrednio na rany – przyspiesza ich gojenie. 

Por – działanie i wpływ na zdrowie człowieka

Por należy do warzyw o wieloaspektowym, dobroczynnym działaniu i korzystnym wpływie na stan zdrowotny organizmu człowieka. Wykazuje on działanie:
  • bakteriobójcze, 
  • antyseptyczne i odkażające (neutralizuje szkodliwe toksyny), 
  • regeneracyjne (np. w okresie infekcji lub w stanie tzw. kaca), 
  • profilaktyczne i osłonowe (zmniejsza ryzyko wystąpienia niekorzystnych efektów ubocznych w przypadku przyjmowania leków i w antybiotykoterapii), 
  • przeciwbólowe (np. jako okład w bólach reumatycznych),
  • moczopędne (m.in. wspomaga leczenie chorób układu moczowego), 
  • antyoksydacyjne (zwalcza tzw. wolne rodniki),
  • wspomagające odchudzanie. 
  • Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania pora? 

    Przeciwwskazaniami do spożywania warzywa mogą być takie objawy jak:
  • wzdęcia,
  • wrzody, 
  • zgaga, 
  • niestrawność, 
  • choroby i inne zaburzenia funkcji wątroby. 
  • Nadmiernej podaży pora w diecie powinny natomiast unikać: 
  • kobiety w ciąży (ze względu na ryzyko wystąpienia wzdęć, zgagi i problemów trawiennych), 
  • kobiety karmiące (intensywny smak warzywa może przeniknąć do mleka matki, skutecznie wpływając na odstawienie pokarmu przez dziecko), 
  • niemowlęta (por, podobnie jak czosnek i cebulę, można wprowadzić do diety dziecka dopiero po ukończeniu przez nie 10. miesiąca życia – najlepiej w postaci ugotowanej, ponieważ wówczas warzywo jest najdelikatniejsze w smaku, łatwiejsze do strawienia i rzadziej powoduje dyskomfort związany ze wzdęciami, zgagą czy innymi zaburzeniami układu pokarmowego i trawiennego). 
  • Por – stosowanie i przeznaczenie warzywa 

    Por w gastronomii i kulinariach zyskał popularność przede wszystkim dzięki kuchni śródziemnomorskiej, zwłaszcza włoskiej, gdzie stanowi jeden z najbardziej rozpowszechnionych składników różnorodnych dań. Inspiracji, jak wykorzystać to warzywo w kuchni, można szukać w tematycznych książkach kulinarnych.
    Współcześnie por wykorzystywany jest głównie w celach konsumpcyjnych – jako przystawka, zagęstnik zup, składnik potraw lub samodzielne danie. Warzywo stanowi popularny składnik włoszczyzny – jednego z najpopularniejszych zestawów warzyw w kuchni polskiej, wykorzystywanych np. do przyrządzenia bulionów i rosołów – rozpowszechnionych zarówno w wersji świeżej, jak i suszonej. Por może być również składnikiem zup typu krem, warzywnych tart, dań faszerowanych, surówek, sałatek i sosów. 
    Od dawna znane jest również jego zastosowanie lecznicze (początkowo por był stosowany jako składnik syropu łagodzącego kaszel i eliminującego ból gardła oraz zaburzenia pracy i funkcjonowania strun głosowych). Współcześnie szereg właściwości prozdrowotnych warzywa doceniają specjaliści z zakresu medycyny naturalnej i fitoterapii oraz dietetycy i zwolennicy bardziej konwencjonalnych rozwiązań, a także ci, wykorzystujący w swojej codziennej praktyce dobrodziejstwo natury, plony roślin i surowce naturalne. 
    Materiały źródłowe:
  • Bohumír Hlava, Dagmar Lánská: Rośliny przyprawowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1983.
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001.
  • Por (roślina) Allium ampeloprasum. Wirtualny atlas roślin: https://atlas.roslin.pl/plant/6271  https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62812764
  • H. Kunachowicz, B. Przygoda, I. Nadolna, K. Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 507.
  • Zdjęcie: BGStock72/Envato Elements
    Autor: Redakcja Ceneo