Data publikacji:
Podwyższony cholesterol a stres. Jaki wpływ ma stres na poziom cholesterolu w organizmie?
Jak wyjaśnia biolog Robert M. Sapolsky w popularnonaukowej książce „Dlaczego zebry nie mają wrzodów”, psychofizjologia stresu jest bardzo złożona. Choć sam stres jest naturalną reakcją organizmu, to w dłuższej perspektywie może sprzyjać rozwojowi różnych chorób. Czy można zauważyć wpływ stresu na poziom cholesterolu w organizmie?
Przewlekłość stresu – to ona jest najgroźniejsza
Stres w życiu człowieka kojarzy się nieodłącznie z negatywnymi skutkami. Coraz częściej wspomina się o pandemii stresu, która wynika m.in. z pracoholizmu, wysokich wymagań społecznych, pogarszających się relacji międzyludzki lub stresujących wydarzeń na świecie, np. zmian klimatycznych. Warto jednak pamiętać, że stres może mieć zarówno pozytywne oblicze (eustres), jak i negatywne (dystres).
Oba rodzaje stresu są jednak potrzebne. Pierwszy może poprawić zdolności kognitywne podczas przemówienia lub ważnego spotkania, drugi natomiast inicjuje reakcję walki lub ucieczki, która pozwala przetrwać najtrudniejsze sytuacje. Prawdziwą zmorą jest natomiast stres przewlekły i to on najbardziej sprzyja rozwojowi chorób. Utrzymujący się przez wiele miesięcy stan, spowodowany m.in. problemami finansowymi, żałobą, napięciem w pracy czy chorobą, może mocno wpłynąć na zdrowie.
Do negatywnych skutków napięcia stresowego można zaliczyć m.in. nadciśnienie, wrzody żołądka, zespół jelita drażliwego, atopowe zapalenie skóry, bóle mięśniowe, łysienie plackowate czy cukrzycę. Oczywiście sam stres nie zawsze jest głównym czynnikiem chorobotwórczym, ale w wielu przypadkach pogarsza stan lub przyspiesza rozwój choroby.
Podwyższony cholesterol a stres
Czy podobny związek zauważalny jest pomiędzy stresem a podwyższonym cholesterolem? Zacznijmy od tego, co oznacza wysokie stężenie cholesterolu we krwi. Problem ten dotyczy nawet 20 milionów Polaków, więc jest powszechny. Czy jednak podwyższony poziom cholesterolu zawsze jest zły? Wiele zależy od tego, jaki rodzaj cholesterolu weźmiemy pod uwagę. Potoczne rozróżnienie na „dobry” cholesterol HDL, czyli lipoproteinę o wysokiej gęstości, i „zły” cholesterol LDL – lipoproteinę o niskiej gęstości – nie jest idealne, ale pomaga w zrozumieniu roli lipidów w organizmie.
Cholesterol HDL bierze udział m.in. w ochronie naczyń krwionośnych przed miażdżycą i wieloma innymi chorobami układu krążenia, dlatego warto utrzymywać go na optymalnym poziomie. Niepokojący jest natomiast wzrost stężenia cholesterolu LDL, prowadzącego do hipercholesterolemii. Zaburzenia metaboliczne spowodowane są zarówno zbyt wysoką podażą cholesterolu w pożywieniu (więcej niż 300 mg dziennie), czynnikami genetycznymi, jak i środowiskowymi (np. brakiem aktywności fizycznej, złą dietą, użytkami, chorobami współistniejącymi).
Wysokie stężenie złego cholesterolu we krwi prowadzi do chorób układu krążenia, w tym miażdżycy czy zawału serca. Europejskie Towarzystwo Miażdżycy zaleca terapię statynami, jednak nie wszyscy badacze są zgodni co do płynących z niej korzyści. Niemniej jednak regularne badania lipidogramu pomagają ocenić stan zdrowia i są swego rodzaju wyznacznikiem kondycji organizmu. Szczególnie niebezpieczne może być połączenie wysokiego cholesterolu z chorobami układu krwionośnego, np. nadciśnieniem. Wynika to z faktu, że usztywnione i popękane naczynia krwionośne sprzyjają odkładaniu się blaszek miażdżycowych.
Kiedy warto zbadać lipidogram? Jest to zalecane u osób:
- z chorobami układu sercowo-naczyniowego,
- otyłych lub z nadwagą,
- ze zdiagnozowanym CVD,
- z cukrzycą,
- z przypadkami hipercholesterolemii w rodzinie,
- u palaczy,
- z przewlekłą chorobą autoimmunologiczną.
- po 50. roku życia.
Czy stres wpływa na poziom cholesterolu?
Wpływ stresu na poziom cholesterolu mierzony był w wielu badaniach, np. na University College w Londynie. Badanie z 2005 roku opublikowane w czasopiśmie „Health Psychology” opisywało 199 pacjentów, którzy poddawani byli stresującym zadaniom. U części osób stężenie cholesterolu wyraźnie wzrosło. Wyższe stężenie złego cholesterolu LDL zauważalne jest także u osób wykonujących stresujące zawody, np. strażaków lub policjantów. Wykazało to badanie w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi, które sprawdzało stan układu krążenia wśród 126 policjantów.
Co stoi za taką reakcją organizmu? Najczęściej wymienia się wpływ stresogennych sytuacji na stężenie glukozy i kwasów tłuszczowych we krwi. Oba te czynniki sprzyjają odkładaniu cholesterolu LDL. Obciążony kortykosteroidami organizm gorzej radzi sobie także z usuwaniem cholesterolu. Stresujący tryb życia może również prowadzić do rozwoju stanów zapalnych w organizmie, co w połączeniu z wysokim stężeniem frakcji LDL działa chorobotwórczo.
Stres a cholesterol – wpływ niebezpośredni
Warto też pamiętać, że ciągły stres przyczynia się zazwyczaj także do zmiany trybu życia. Aby obniżyć jego poziom, wiele osób sięga po mocny alkohol, papierosy czy niezdrowe jedzenie. Osoby cierpiące na chroniczny stres rzadziej uprawiają sport, są mniej aktywne fizycznie i prowadzą nieregularny tryb życia, często zaniedbując stres. Te niebezpośrednie przyczyny, takie jak np. otyłość, mają niebagatelny wpływ na poziom cholesterolu, jak i skutki hipercholesterolemii.
Skutki przewlekłego stresu są bardzo szerokie, dlatego nie można ich ograniczyć jedynie do wzrostu poziomu cholesterolu. Według WGO hipercholesterolemia odpowiada za nawet 8 procent zgonów na świecie i jest główną przyczyną chorób niedokrwiennych serca. Obniżenie poziom stresu i unikanie stresogennych sytuacji wyraźnie przyczynia się do poprawy zdrowia, do czego zachęcamy. Podkreślamy też, że chodzi nie tylko o stres psychiczny, ale i ogólne przemęczenie organizmu spowodowane intensywnym trybem życia. To szczególnie ważne u osób z tendencją do pracoholizmu oraz tych, które odczuwają wypalenie zawodowe.
Zdjęcie: Envato Elements
Polecamy:
Astaksantyna: która jest najlepsza?
2024-04-24
Najlepsza tarka do pięt: polecane produkty
2024-04-22
Najlepsza maszynka do golenia: polecane produkty
2024-04-18
Astaksantyna: która jest najlepsza?
2024-04-18
Najlepsza maść na pajączki: polecane produkty
2024-04-15
Jaka jest najlepsza henna do brwi?
2024-04-12
Autor: Szymon Sonik