Dlaczego jelita są nazywane „drugim mózgiem”?

Robisz wiele, by poprawiać swoje codzienne samopoczucie. To więcej niż pewne, że będziesz bardzo zdziwiona, gdy dowiesz się, że wszystko to, co dzieje się wokół, nie ma na nie największego wpływu. Mało tego - nie odgrywa w nim roli wyłącznie twój mózg. Za twój nastrój odpowiada organ, o którym na co dzień często zapominasz – mowa o jelitach. Czas spojrzeć na ich rolę z nieco innej perspektywy.

Czy wiesz, skąd biorą się emocje?

Co wpływa na samopoczucie i czym ono właściwie jest? Aby to zrozumieć, należy cofnąć się pamięcią do lekcji biologii, na których poruszano jego budowę i funkcje. W dużym uproszczeniu, za odczuwanie konkretnych emocji odpowiada układ limbiczny. Tworzy go kilka elementów mózgowia, w tym hipokamp, ciałko migdałowate, wzgórze, podwzgórze, pewne części śródmózgowia. Rolą układu limbicznego jest wychwyt neuroprzekaźnika serotoniny, a więc polepszanie ogólnego samopoczucia – dbałość o uczucie spokoju, zadowolenia, spełnienia. Udowodniono, że aż 90% serotoniny – jednego z hormonów szczęścia – produkowane jest w enterocytach, czyli komórkach nabłonka jelit.

Jelita – cichy bohater twojego nastroju

Choć podczas omawiania działania układu nerwowego człowieka na lekcjach biologii nie wspomina się o tym często, układ ten nie jest w stanie „samodzielnie” zapewnić ci dobrego samopoczucia. Nie wystarczy mu również to, co – wydawałoby się – jest jego najważniejszym elementem, a więc czynniki zewnętrzne. Cichym bohaterem nastroju każdego człowieka są jelita, a właściwie oś jelitowo-mózgowa, którą tworzą w połączeniu z układem nerwowym.

Czym jest oś jelitowo-mózgowa?

Narządy układu pokarmowego, a więc przełyk, żołądek, trzustka, wątroba i jelita wraz z centralnym układem nerwowym tworzą oś jelitowo-mózgową – sieć połączeń, w której dochodzi do przekazywania różnego typu sygnałów. Komunikacja między mózgiem a twoimi jelitami zachodzi nieprzerwanie, przez całą dobę – dominują tu sygnały wysyłane z jelit do mózgu. Te przesyłane z mózgu do jelit, stanowią jedynie ok. 10% tego procesu! Za przesył tych „danych” odpowiadają elementy osi: nerw błędny, korzeń grzbietowy, autonomiczny układ nerwowy.

Ciekawostką jest, że jelita mają zdolność „komunikowania się” również z krwią, określając wszelkie zmiany w poziomie hormonów, cukru, składników krwi.

Jakie emocje „wywołują” jelita?

Jelita są wrażliwe na wszystkie sygnały twojego organizmu. Komunikacja zachodzi tu nawet na osi jelita-krew, dzięki czemu reagują na nawet niewielkie zmiany poziomu hormonów. Jelita biorą udział w regulacji uczucia lęku, zaburzeń postrzegania, stresu, ekscytacji. To dlatego, wiele osób w nerwowych sytuacjach czuje ścisk w żołądku (a w skrajnych przypadkach, cierpi na biegunki). Z tego samego powodu mówi się o „motylkach w brzuchu” osoby zakochanej.

Depresja, panika? Powodem mogą być jelita

Jelita zamieszkiwane są przez dobrą florę bakteryjną, której udział w przekazywaniu sygnałów nerwowych do mózgu jest nieoceniony. Całe mnóstwo problemów z samopoczuciem; ospałość, rozdrażnienie, nerwowość, nadwrażliwość itd. – ma bezpośredni związek z zaburzeniem flory bakteryjnej jelit. Gdy ta nie funkcjonuje prawidłowo, zaburzony zostaje przesył sygnałów nerwowych na osi jelita-mózg, co w dłuższej perspektywie może mieć opłakane rezultaty dla twojego samopoczucia. Zła praca jelit to jedna z głównych przyczyn depresji, stanów lękowych, fobii, napadów paniki. Brzmi poważnie, prawda?

Ludzie, którzy cierpią na zły nastrój z niewiadomych powodów, zaczynając dbać o swoje jelita, nagle zmieniają się w kogoś zupełnie innego – zadowolonego z życia. Stany lękowe znikają, ustępując miejsca pewności siebie i determinacji. Dowody na to znajdziesz w m. in. książce, która w ostatnim czasie stała się bestsellerem: „Jelita wiedzą lepiej” – autorstwa M. Mosleya.

Co rozregulowuje prace jelit i prawidłowe połączenie z układem limbicznym? Do największych wrogów sprawnych jelit zalicza się następujące czynniki:

Infekcje
Wszelkie choroby jelit, takie jak choćby zespół jelita drażliwego, wpływają negatywnie na oś mózgowo-jelitową. To, że w trakcie infekcji jelit chory czuje się źle jest zupełnie logiczne – w końcu doskwierają mu problemy gastryczne. Ciekawostką jest to, że nieleczone choroby jelit mogą powodować choroby psychiczne – przede wszystkim depresję.
Antybiotykoterapia
Antybiotyki niszczą złe, ale i dobre drobnoustroje. Dla mikroflory jelitowej są zabójcze – nie pozostaje to bez wpływu na przesył impulsów nerwowych. Z tego powodu, podczas antybiotykoterapii tak istotne jest zażywanie probiotyków, które chronią jelita. Jeśli tego nie robisz, zaburzasz produkcję hormonów szczęścia w mózgu, a nawet narażasz się na poważne choroby układu nerwowego.
Nietolerancje pokarmowe
Można odnieść wrażenie, że nietolerancje pokarmowe nigdy nie były tak powszechne, jak dziś. Wiele osób nie może spożywać produktów z laktozą i glutenem. Wpływ na rosnącą ilość osób uczulonych na naturalne składniki pokarmowe ma zapewne tryb życia i coraz większa ilość niezdrowej żywności w diecie, co uwrażliwia jelita.
Zła dieta
Jelita potrzebują odpowiedniego wsparcia, by sprawnie komunikować się z mózgiem. Duża ilość cukrów prostych, niskiej jakości tłuszczów i przetworzonej żywności to przeszkody, które degradują florę bakteryjną jelit.
Niektóre leki
Leki przeciwzapalne, takie jak np. ibuprofen to kolejny powód, dla którego flora bakteryjna jelit pracuje gorzej i mniej wydajnie przekazuje sygnały do mózgu. Na prawidłowość pracy jelit mają wpływ również doustne środki antykoncepcyjne.

Jak wspomóc działanie jelit, by czuć się lepiej?

Jeśli tylko zauważasz alarmujące sygnały ze strony układu pokarmowego, nie czekaj z wizytą u lekarza-gastrologa. Podstawą dobrego działania jelit jest leczenie infekcji.
Pamiętaj, aby równolegle z antybiotykiem, stosować probiotyk, który ochroni mikroflorę jelitową.
Jedz produkty bogate w błonnik – w tym świeże warzywa, produkty pełnoziarniste, otręby. Sięgaj po zdrowe tłuszcze, bogate w kwasy omega.
Na jelita dobrze wpływają fermentowane produkty mleczne, bogate w kultury dobrych bakterii. Jeśli możesz jeść nabiał, sięgaj regularnie po kefiry, maślanki, jogurty naturalne.
Pij minimum 2 litry wody mineralnej dziennie. Jelita, dla prawidłowego działania, potrzebują nawodnienia!
Unikaj cukrów prostych, tłuszczów nasyconych, przetworzonej żywności. To najgorsi wrogowie silnych jelit.
Bądź aktywna – jelita lubią ruch, który pobudza je do działania. W praktyce, każdy sport będzie dla nich zbawieniem.
Jedz regularnie – to konieczne, aby jelita miały „energię” to prawidłowej pracy, w tym również wpływu na poziom hormonów. Najlepiej spożywać niewielkie posiłki co 3-4 godziny.

Mam nadzieję, że ten artykuł zwiększył twoją świadomość na temat roli jelit w twoim samopoczuciu. Jelita to nie tylko organ, który ma na celu przetworzyć zjedzone produkty – to skomplikowany mechanizm, który pozostaje w samym środku wydarzeń, które dotyczą cię na co dzień.
Nie bagatelizuj ich roli!

Autorka: Joanna Stanuch