Data publikacji: Niedziela, 13.12.2020

Objawy chorej tarczycy

Przesuszona skóra, wypadające włosy, problemy z płodnością – to tylko niektóre z objawów chorej tarczycy. O schorzeniach tego organu słyszy się coraz częściej. Wbrew obiegowej opinii, dotykają one osób obu płci w każdym wieku. Jakie są objawy chorej tarczycy u dzieci, a jakie u dorosłych kobiet i mężczyzn? Co to jest nadczynność i niedoczynność tarczycy? Zapraszamy do lektury artykułu.

Jakie funkcje pełni tarczyca?

Gruczoł pełni funkcję wydzielniczą. Hormony tarczycy to tyroksyna (T4), trójjodotyronina, zwana także trijodotyroniną (T3) oraz kalcytonina. Hormony regulują funkcjonowanie większości układów, w tym układu rozrodczego i kostnego, dlatego objawy chorej tarczycy u mężczyzn, kobiet i dzieci będą nieco zróżnicowane.

Niezwykle trudno jest wyszczególnić efekty ich działań na poszczególne komórki. Funkcje hormonów najlepiej można dostrzec dopiero w przypadku nadczynności lub niedoczynności tarczycy i zaburzeń w ich wydzielaniu. To między innymi tarczyca ma wpływ na twoją wagę, wygląd skóry czy ogólne samopoczucie. Jeśli więc tyjesz lub chudniesz bez wyraźnego powodu, twoja skóra jest przesuszona, a stan ogólnego samopoczucia budzi twój niepokój – mogą to być objawy chorej tarczycy.

Jod a tarczyca

Do produkcji hormonów tarczycy potrzebny jest jod. Na terenach Polski mamy niedobór tego pierwiastka, dlatego sól kuchenna dostępna w sklepach jest przeważnie jodowana. Wybieraj produkty bogate w jod - wzbogać swoją dietę o ryby morskie, kefir lub maślankę. Dostępne są także suplementy diety zawierające jod. Objawy chorej tarczycy – wskazujące na niedobór lub nadmiar hormonów produkowanych przez tarczycę – leczy się, podając leki zawierające właśnie ten pierwiastek.

Jakie występują choroby tarczycy?

Najczęściej występującymi schorzeniami tarczycy są niedoczynność i nadczynność. Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedostateczną produkcją i wydzielaniem hormonów, co prowadzi do spowolnienia procesów metabolicznych. Nadczynność tarczycy z kolei charakteryzuje się nadprodukcją hormonów. Ich stężenie przekracza dzienne zapotrzebowanie organizmu. Inne zaburzenia mają najczęściej charakter chorób autoimmunologicznych. Mogą doprowadzać zarówno do nadczynności, jak i niedoczynności:

zapalenie tarczycy Hashimoto - cechy niedoczynności tarczycy,
choroba Gravesa-Basedowa - cechy nadczynności tarczycy.

Zapalenie tarczycy Hashimoto

Choroba Hashimoto to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Należy do chorób autoimmunologicznych, co oznacza, że z powodu nieprawidłowego pobudzenia układu odpornościowego organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnej tarczycy. Co istotne, zapalenie tarczycy Hashimoto jest niebolesne i często przez lata nie występują żadne objawy chorej tarczycy. Choć częstość występowania tego schorzenia zwiększa się z wiekiem, wykrywana jest również u osób młodych, a także dzieci.

Zapalenie tarczycy Hashimoto ma podłoże genetyczne, co oznacza, że osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki tych chorób, obarczone są większym ryzykiem zachorowania. Dlatego bardzo ważne jest, by regularnie kontrolować poziom TSH, przeciwciał anty-TPO (skierowanym przeciwko peroksydazie tarczycowej) oraz przeciwciał anty-Tg (skierowanym przeciwko tyreoglobulinie). Częściej chorują też osoby, które cierpią na inne schorzenia autoimmunologiczne, np. celiakię, reumatoidalne zapalenie stawów czy też wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Choroba Gravesa-Basedowa

Podobnie rzecz ma się z chorobą Gravesa-Basedowa - również jest to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, występujące często z innymi współistniejącymi chorobami wynikającymi z autoagresji. Wynikiem produkcji przeciwciał przeciwko własnym komórkom w chorobie Gravesa-Basedowa jest pobudzenie produkcji hormonów, co prowadzi do ich nadmiaru w organizmie.

Wykazano związek między rozwojem choroby a paleniem papierosów, a także silnym, długotrwałym stresem. Do charakterystycznych objawów tego schorzenia należą objawy chorej tarczycy związane z jej nadczynnością, czyli m.in. wytrzeszcz oczu (orbitopatia), nadpotliwość, tachykardia (przyspieszone bicie serca), duszności, osłabienie, zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią. Zaniepokoić powinna także występująca bezsenność, a także - w przypadku kobiet - nieregularne miesiączki.

Jak odróżnić niedoczynność od nadczynności tarczycy?

Jak widać, objawy chorej tarczycy w przypadku zapalenia tarczycy Hashimoto i choroby Gravesa-Basedowa są zupełnie różne. Powodem tego jest fakt, że nadczynność i niedoczynność tarczycy to schorzenia przeciwstawne. Z tego powodu już na pierwszy rzut oka można określić, z jakim zaburzeniem funkcjonowania tarczycy mamy do czynienia.

Charakterystycznymi objawami niedoczynności tarczycy są obrzęki, bladość skóry oraz spadek metabolizmu. Jeśli chodzi o objawy nadczynności gruczołu, to wyglądają one dokładnie odwrotnie. Skóra jest wilgotna i ciepła, a metabolizm przyśpieszony; nie występują obrzęki.

W tabeli przedstawione zostały objawy różnicujące oba schorzenia.

	Niedoczynność tarczycy	Nadczynność tarczycy
Skóra	Chłodna, szorstka, blada	Ciepła, wilgotna
Włosy	Tendencja do wypadania	Tendencja do wypadania
Obrzęki	Częste, w obrębie twarzy, rąk	Rzadko, mogą wynikać z problemów krążeniowych
Powieki	Obrzęk powiek	Retrakcja powiek
Potliwość	Zmniejszona	Zwiększona
Rytm serca	Zwolniony	Przyśpieszony
Stolce	Zaparcia	Biegunki
Stawy	Bolesne	Niebolesne
Niedokrwistość	Często	Rzadko
Wole	Niecharakterystyczne	Niecharakterystyczne

Tabela 1. Wybrane objawy niedoczynności i nadczynności tarczycy.

Jakie są objawy chorej tarczycy u dzieci?

Objawy chorej tarczycy u dzieci są często dość podobne do objawów, z jakimi borykają się osoby dorosłe. Czujność u rodziców powinny wzbudzić takie objawy, jak zła tolerancja zimna u dziecka, suche, matowe, łatwo wypadające włosy, a także trudności w koncentracji (wskazujące na niedoczynność tarczycy) oraz nadpobudliwość, drżenie rąk, lękliwość i drażliwość dziecka (nadczynność). Objawami chorej tarczycy u dziecka mogą być również przedłużające się zaparcia lub biegunki czy też trudności w nauce.

Jakie są objawy chorej tarczycy u mężczyzn?

Choć choroby tarczycy częściej dotykają kobiet niż mężczyzn (od 2 do 10 raza częściej), nie oznacza to, że jest to schorzenie dotyczące jedynie płci pięknej. Badania wskazują, że mężczyźni częściej cierpią na niedoczynność tarczycy, która prowadzi do zaburzeń w wydzielaniu hormonów płciowych. Z tego powodu, poza typowymi objawami niedoczynności tarczycy wymienionymi powyżej, czujność powinny wzbudzić także problemy z płodnością oraz spadek libido.

Jak zbadać tarczycę i hormony tarczycy?

Masz objawy chorej tarczycy? Czy też może rozpoznajesz objawy chorej tarczycy u dziecka? Poproś lekarza pierwszego kontaktu o skierowanie na badanie stężenia TSH. Można je wykonać w każdym wieku, również u dzieci. Nie ma także znaczenia faza cyklu miesiączkowego. Ważne, by na badanie przyjść na czczo, czyli zrezygnować ze śniadania i kawy.

Podwyższone stężenie TSH świadczyć może o niedoczynności tarczycy. Analogicznie, obniżone stężenie nasuwa podejrzenie nadczynności narządu. Różnicując schorzenia tarczycy, należy także zbadać stężenie FT4. Wysokie wartości tego parametru świadczyć mogą o nadczynności, niskie zaś o niedoczynności tarczycy. Niezwykle istotnym parametrem w diagnostyce chorób autoimmunologicznych tarczycy jest także stężenie przeciwciał anty-TPO.

Diagnostyka opiera się również na wywiadzie z pacjentem, badaniu klinicznym i badaniach dodatkowych. Ocenia się budowę narządu i funkcję wydzielniczą. Do oceny struktury narządu zaleca się wykonać badanie USG tarczycy, które jest nieinwazyjne, nie boli i pozwala wykryć większość schorzeń. Jeśli w obrazie USG lekarz stwierdzi nieprawidłowości, wskazana może się okazać biopsja tarczycy. Ma ona szczególnie duże znaczenie w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej.

Jeśli zmagasz się z niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy, to badanie poziomu TSH należy wykonywać co kilka tygodni lub miesięcy, by monitorować skuteczność leczenia.

Co to są wole tarczycy?

Powiększenie tarczycy jest obecnie nazywane wolem, jednak ten termin tyczy się także obecności guzków w tarczycy o prawidłowych rozmiarach. Istnieje kilka rodzajów woli tarczycy:

wole miąższowe – powiększenie tarczycy jest jednolite, brak obecności wyodrębnionych guzków;
wole guzkowe – obecność jednego lub kilku guzków w narządzie. Tego typu zmiany rozwijają się w niepowiększonym narządzie.

Oprócz tego wyodrębnić możemy wole toksyczne, nietoksyczne oraz zamostkowe i naczyniowe. Leczenie zależy od rodzaju wola i stanu ogólnego organizmu. Polega na doustnym przyjmowaniu jodu, l-tyroksyny lub usunięciu operacyjnym zmian.

Rak tarczycy

Spośród wszystkich gruczołów wydzielniczych, nowotwory złośliwe dotyczą przede wszystkim tarczycy. Najczęściej diagnozowanymi nowotworami złośliwymi tarczycy są: rak wywodzący się z komórek pęcherzykowych, rzadziej rak wywodzący się z komórek C, który produkuje kalcytoninę, oraz chłoniak, który występuje sporadycznie.

Sposób leczenia zależy od postaci nowotworu oraz indywidualnego stanu pacjenta; leczenie może być zachowawcze lub inwazyjne. Leczenie inwazyjne polega na interwencji chirurgicznej. Usunięcie tarczycy, czyli tyreoidektomia, może być częściowa lub całkowita. Po takiej operacji konieczne jest przyjmowanie hormonów do końca życia.

Jak dbać o tarczycę?

Wykonuj raz do roku kontrolne badanie poziomu TSH.
Wzbogać swoją dietę o produkty bogate w jod - ryby morskie, pomidory.
Wybierz wakacje nad morzem zamiast górskich wędrówek. To tam jest najwięcej jodu!
Nie bój się słońca! Spędzaj czas aktywnie, unikaj stresów i dbaj o siebie.

Chora tarczyca - rokowanie

Wcześnie rozpoznana i prawidłowo leczona niedoczynność lub nadczynność tarczycy nie prowadzi do zaburzeń trybu życia. W przypadku nierozpoznania schorzenia lub zaprzestania leczenia, może dojść do pogorszenia się stanu ogólnego organizmu, a nawet śpiączki czy otępienia. Dlatego bardzo ważne jest to, by udać się do lekarza, jeśli rozpozna się u siebie objawy chorej tarczycy.